Program polityki zdrowotnej w zakresie wczesnego wykrywania zaburzeń słuchu wśród uczniów klas I oraz VIII szkół podstawowych na terenie m.st. Warszawy

Pytania i odpowiedzi

1. Dlaczego warto przeprowadzać przesiewowe badania słuchu u dzieci?

Badanie przesiewowe (zwane także badaniem screeningowym) jest to rodzaj ?wstępnego? badania, które w szybki i nieskomplikowany sposób pozwala określić, czy ryzyko wystąpienia określonego schorzenia u badanej osoby jest wysokie czy niskie.
Osoby z nieprawidłowym wynikiem badania przesiewowego są kierowane na badania diagnostyczne. Zaburzenia bądź uszkodzenia słuchu należy wykrywać we wczesnej fazie. Stąd też ogromnego znaczenia nabierają programy przesiewowe pod kątem wczesnego wykrywania wad słuchu. W optymalnym systemie opieki zdrowotnej badania przesiewowe słuchu powinny być prowadzone nie tylko w okresie noworodkowym lub niemowlęcym, ale również w kolejnych latach życia dziecka. W ten sposób mogą być wykrywane zarówno wrodzone, jak i nabyte wady słuchu.

Nawet minimalne i jednostronne trwałe ubytki słuchu mogą skutkować gorszymi wynikami w nauce, większą częstością występowania niepowodzeń szkolnych oraz większymi dysfunkcjami w takich obszarach jak zachowanie, poczucie własnej wartości i inne aspekty socjologiczne.

Dodatkowo, z badań przeprowadzonych przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuch wynika, że około 60% rodziców uczniów, u których wykryto zaburzenia słuchu, nie podejrzewało, że ich dzieci mogą mieć takie problemy.

2. Jakie są warunki udziału dziecka w badaniu przesiewowym?

Badania słuchu wykonywane w ramach programu wymagają zgody rodziców bądź opiekunów dziecka. Do tego celu służy załączona deklaracja. Po podpisaniu, deklaracje powinny zostać przekazane za pośrednictwem nauczycieli do sekretariatu szkoły, a w dniu badania zostaną przekazane badaczom.

3. Czy dziecko może być zbadane bez pisemnej zgody rodzica?

Nie, aby wziąć udział w badaniu wymagana jest pisemna zgoda rodzica lub opiekuna prawnego dziecka.

4. Czy badanie jest bolesne?

Badanie jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne, wymaga jedynie współpracy ze strony dziecka.

5. Czy badanie jest odpłatne?
Badanie jest bezpłatne, jedynym warunkiem do jego przeprowadzenia, jest wyrażenie pisemnej zgody przez rodzica/opiekuna prawnego dziecka
6. Czy muszę być obecny/a podczas badania mojego dziecka?

Rodzic lub opiekun nie musi być obecny podczas wykonywania badań.

7. Co to znaczy, że wynik badania przesiewowego jest nieprawidłowy?

Jeśli dziecko otrzymało informację o nieprawidłowym wyniku badania przesiewowego, konieczne będzie przeprowadzenie dodatkowych badań w placówce audiologicznej lub laryngologicznej. Nieprawidłowy wynik badania słuchu potwierdzony przez lekarza specjalistę? audiologa oznacza konieczność podjęcia dalszych działań celem wykonania dokładnych badań diagnostycznych. Być może już w czasie pierwszej wizyty okaże się, że wszystko jest w porządku. Może się jednak okazać, że potrzeba będzie odbyć kilka wizyt, by dokładnie wyjaśnić wszystkie wątpliwości. Badania, które będą wykonane w takim ośrodku są bezbolesne  i nieszkodliwe dla dziecka.

8. Gdzie mogę szukać pomocy, jeśli wynik badania był nieprawidłowy?

Dzieci, których badanie przesiewowe wykaże nieprawidłowości, powinny niezwłocznie zostać skierowane do poradni laryngologicznej lub audiologicznej w celu dalszej diagnozy.

9. Czym są zaburzenia przetwarzania słuchowego?

To zespół objawów wynikających z zaburzenia pracy zmysłu słuchu spowodowanych nieprawidłowościami na poziomie centralnego układu nerwowego. Mówiąc innymi słowami: dziecko słyszy - podstawowe badania słuchu nie wykazują problemów, lecz nie słucha - zachowuje się i funkcjonuje podobnie do dzieci z niedosłuchem. Dzieci, u których występują Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, problemy ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi,
co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, m.in. z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji.

10. Dlaczego prawidłowe słyszenie jest ważne dla dziecka?

Nauka języka odbywa się poprzez przebywanie w otoczeniu z dźwiękami. Innymi słowy, dzieci odbierają słowa, które słyszą w swoim otoczeniu. Ale rozwój języka nie jest jedyną rzeczą, która zależy od zdolności słuchania przez dziecko. Umiejętność słuchania ma również wpływ na zdolność uczenia się zarówno czytania, jak i pisania, a także znacząco wpływa na umiejętności społeczne.

Aby rozwijać język mówiony, dzieci muszą być w stanie słyszeć mowę wyraźnie. Jeśli dziecko cierpi na ubytek słuchu, jego rozwój językowy może być opóźniony. Skutki utraty słuchu są często subtelne i wyglądają podobnie jak zaburzenia dotyczące deficytu uwagi, wolniejszego uczenia się, opóźnień poznawczych.

11. Jakie mogą być negatywne skutki późnego wykrycia niedosłuchu?

Niedosłuch u dzieci może zakłócić normalny rozwój mowy i języka, komunikację oraz obniżyć zdolność uczenia się. Brak identyfikacji dzieci z wadami słuchu wrodzonymi lub nabytymi może prowadzić do długotrwałych konsekwencji, w tym opóźnień poznawczych,
a także niskich wyników w nauce; wykształcenie niewystarczających umiejętności psychospołeczne, a także w późniejszym okresie życia brak pracy i niepokój psychiczny.

12. Czy niedosłuch może być dziedziczony, jeśli nie ma osób z niedosłuchem w rodzinie?

Tak. Najczęściej zdarza się tak, że wiadomość o narodzinach niesłyszącego dziecka jest pierwszym przypadkiem w całej rodzinie,
bo do tej pory - także w starszych pokoleniach, dziadków, pradziadków - nie występował niedosłuch.

Dlaczego tak się dzieje? Niedosłuch izolowany, czyli niepowiązany z innymi wadami, dziedziczy się najczęściej recesywnie. Oznacza to, że ujawnia się on dopiero wtedy, gdy pacjent ma dwie kopie zmutowanego genu - jedną odziedziczoną po ojcu i jedną od matki. Osoby posiadające tylko jedną zmutowaną kopię słyszą normalnie. Może się zdarzyć tak, że obydwoje rodziców przekazało swoim dzieciom akurat tę zmutowaną kopię. Dlatego dziecko urodziło się z głębokim niedosłuchem.